Leidse lente

Tien dagen lang heb ik Leiden even de Sleutelstad gelaten en verruilde ik de aanhoudende opstartproblemen van onze kwakkelende lente voor de zomerse temperaturen in het zonovergoten El Gouna aan de Egyptische Rode Zee. Het was heerlijk om weer naar dit paradijsje af te reizen, maar ook lekker om weer thuis te komen – al verkeer ik nog in vakantiestemming. De deadline voor deze column kwam me eigenlijk dan ook net iets te vroeg: ik vier nog even vakantie, in mijn hoofd en in mijn eigen stad.

Vakantie in Leiden? Ja, dat kan. Sterker nog: Fred Mawer, journalist van de Britse Daily Telegraph, raadde het zijn lezers vorige maand in de reisbijlage van zijn krant van harte aan. In zijn artikel ‘The Netherlands: bulbs that light up the Dutch Spring’ draait het weliswaar om de geuren en kleuren van bollenvelden en Keukenhof, maar dat weerhoudt een enthousiaste Mawer er niet van zijn lezers ook in geuren en kleuren over zijn verblijf in Leiden te vertellen: ‘Hoe voor de hand liggend het ook is om een hotel in Amsterdam te boeken, verblijf in Leiden!’ adviseert hij hun, op z’n zachtst gezegd met klem.

De oudste universiteit van het land, schilderachtige grachten, fraaie gevels, verborgen hofjes… De razende reporter is vol lof over onze levendige en historische stad, die hij met Oxford en Cambridge vergelijkt. Het ideaal gelegen Leiden sluit ook thematisch goed aan bij een reisje naar de bollen: vermoedelijk bloeiden hier in 1594 in de – opnieuw – schilderachtige Hortus Botanicus de eerste Nederlandse tulpen. Ook over de gezonde en goedkope maaltijden van het gezellige eetcafé La Bota en zelfs over zijn moderne hotel steekt Mawer de loftrompet. Welk hotel? De Golden Tulip tegenover het station. Of dat ook een thematische keuze betrof, dat vertelt zijn artikel helaas niet.

Advertentie

Velodrama

Uw fiets stallen bij het station valt niet mee, maar als u een overtollige plant, struik of boom heeft, kunt u die vlakbij Leiden Centraal binnenkort wél heel gemakkelijk kwijt. Daar wordt momenteel namelijk hard gewerkt aan de aanleg van een kweektuin, waarin afdankgroen dat in het hopelijk ooit te realiseren Singelpark zal worden geplant zolang een plekje vindt. Een uiterst sympathiek initiatief – als je ruimte zat hebt althans. Dagblad Trouw onderzocht onlangs de fietsparkeerproblematiek rond de stations van de vier grote steden en constateerde dat de situatie daar nu al dramatisch is. En dan groeit het aantal fietsforenzen in een stad als Rotterdam ook nog eens met zo’n vijf procent per jaar.

Rond het station van Leiden waren tot een paar weken geleden welgeteld 9535 gratis plekken, met begin 2012 al een bezettingsgraad van meer dan 100%, zo blijkt uit een rapport van de gemeente Leiden. Dat diezelfde gemeente op Leiden.nl verkondigt dat er rond het station plek genoeg is, is dus onzin. Zeker toen ook de 816 broodnodige fietsklemmen van de zogenaamde trafolocatie – de enige stalling die niet altijd overvol was – nog het veld moesten ruimen voor de kweektuin.

Tijdelijk weliswaar, maar dat is ook de status van het gros van de resterende 8719 gratis pedaalplekken in het Fiets Fout = Fiets Weg-gebied rond het Leidse centraal station. Want wat na 2015 het lot van deze rekken en klemmen is, is nog maar de vraag. Tel daar de op zaterdag met fietsen bezaaide trottoirs van de Lange Mare en de hoek Hogewoerd/Gangetje bij op, en het is duidelijk dat ons hier een grootstedelijke uitdaging wacht. Het aanleggen van kweektuinen lijkt me het stalen ros achter de wagen spannen. Tenzij je je fiets daarin natuurlijk heel dorps, landelijk en ouderwets tegen een boom mag zetten…

Huvudkontor

In 2014 opent IKEA in Leiderdorp de schuifdeuren van een nieuwe winkel die… IKEA Leiden gaat heten. En dat terwijl de Zweedse möbelreus toch al veel langer in onze stad zit. Nee, niet met zo’n pompeus blauw-geel gebouw met grote gele kapitalen op de gevel, maar incognito. Slechts het bellenbord naast de deur van de MultiCopy achter Leiden Centraal verraadt de aanwezigheid van de multinational, die aan de Bargelaan een kleine 1800 vierkante meter aan kantoorruimte huurt. Wie onze stad opzoekt in de Zweedse Wikipedia, leest al in de allereerste alinea wat IKEA hier doet: ‘Här ligger också IKEA:s huvudkontor.’

De ondoorzichtige constructie die internationaal het juridische geraamte van IKEA vormt, schroef je niet zomaar even met een inbussleuteltje uit elkaar, maar de net als IKEA naar de oprichter Ingvar Kamprad genoemde INGKA Holding BV, die wereldwijd 267 winkels bezit, is wel degelijk gevestigd in Leiden. Zoals U2 en de Rolling Stones op papier Amsterdamse bands zijn – Mick Jagger en Bono hokken al jaren samen op Herengracht 566 -, is IKEA strikt genomen een Leids bedrijf.

Leiden, inbussleutelstad dus! Maar net als met de internationale treinen die dagelijks aan dit onopvallende hoofdkantoor voorbij denderen, schieten we er helaas geen ene föck mee öp: IKEA blijkt een zogenaamde ANBI, een algemeen nut beogende instelling. De Leidse houdstermaatschappij is op haar beurt namelijk weer eigendom van de – eveneens Leidse – Stichting INGKA Foundation, die bij het Crowne Business Center boven de Rabobank aan de Schipholweg waarschijnlijk hooguit een kamer, maar nog waarschijnlijker slechts het gebruik van de brievenbus huurt. Er komt wat bij kijken, maar het resultaat mag er zijn: een nettowinst, na zo min mogelijk belasting, van 3 miljard euro per jaar bijvoorbeeld.

Kwak

Hellevoetsluis krijgt geen Koning Willem-Alexanderkade. Alerte stadsbestuurders (Hellevoetsluis is een stad) die tijdig in de gaten hadden dat deze straatnaam een verre van koninklijke afkorting zou opleveren, dwarsboomden vorige maand de plannen. Ook een boulevard en een laan liggen dus niet in de lijn der verwachting. Om een heel andere reden zal er trouwens ook niet snel een weg naar de nieuwe koning worden genoemd.

Zorgvuldig, zeker. Ook in Leiden, waar we met een Koningstraat en een Koninginnelaan al van alle markten thuis zijn, worden straatnamen niet zomaar op een bordje gekwakt. Een heuse straatnamencommissie wikt en weegt voor er besloten wordt. Veel minder zorgvuldig zijn de straatnaambordjes zelf, en dan met name de onderschriften die uitleggen aan wie of wat de straat zijn naam te danken heeft. Onlangs kreeg de Leeuwenhoekstraat in Leiden Noord nieuwe bordjes. Ik citeer: ‘Antonie van Leeuwenhoek, 1632-1723, ontdekte met, zelfgemaakte microscopen ondermeer de bacterië’. Laten we deze korte tekst eens onder een microscoop leggen.

Ik zou de jaartallen niet tussen komma’s maar binnen haakjes plaatsen, de komma na ‘met’ heeft daar helemaal niks te zoeken, ‘ondermeer’ moet ‘onder meer’ zijn, ‘bacterië’ heeft ten onrechte een trema en de voornaam van Van Leeuwenhoek wordt doorgaans als Antoni geschreven, bijvoorbeeld door het gelijknamige ziekenhuis. Ik geef toe, dat laatste is een tikje arbitrair, want op zijn zerk in de Delftse Oude Kerk heet hij ‘Anthony van Leewenhoek’, maar voor de rest is het ronduit slordig. En als die Van Leeuwenhoek – die in de verkiezing van de Grootste Nederlander in 2004 nog een vierde plaats innam en onder meer (twee woorden!) Erasmus, Cruijff, Van Gogh en onze Rembrandt achter zich liet – nou de eerste de beste kwakzalver was geweest…