In 2014 opent IKEA in Leiderdorp de schuifdeuren van een nieuwe winkel die… IKEA Leiden gaat heten. En dat terwijl de Zweedse möbelreus toch al veel langer in onze stad zit. Nee, niet met zo’n pompeus blauw-geel gebouw met grote gele kapitalen op de gevel, maar incognito. Slechts het bellenbord naast de deur van de MultiCopy achter Leiden Centraal verraadt de aanwezigheid van de multinational, die aan de Bargelaan een kleine 1800 vierkante meter aan kantoorruimte huurt. Wie onze stad opzoekt in de Zweedse Wikipedia, leest al in de allereerste alinea wat IKEA hier doet: ‘Här ligger också IKEA:s huvudkontor.’
De ondoorzichtige constructie die internationaal het juridische geraamte van IKEA vormt, schroef je niet zomaar even met een inbussleuteltje uit elkaar, maar de net als IKEA naar de oprichter Ingvar Kamprad genoemde INGKA Holding BV, die wereldwijd 267 winkels bezit, is wel degelijk gevestigd in Leiden. Zoals U2 en de Rolling Stones op papier Amsterdamse bands zijn – Mick Jagger en Bono hokken al jaren samen op Herengracht 566 -, is IKEA strikt genomen een Leids bedrijf.
Leiden, inbussleutelstad dus! Maar net als met de internationale treinen die dagelijks aan dit onopvallende hoofdkantoor voorbij denderen, schieten we er helaas geen ene föck mee öp: IKEA blijkt een zogenaamde ANBI, een algemeen nut beogende instelling. De Leidse houdstermaatschappij is op haar beurt namelijk weer eigendom van de – eveneens Leidse – Stichting INGKA Foundation, die bij het Crowne Business Center boven de Rabobank aan de Schipholweg waarschijnlijk hooguit een kamer, maar nog waarschijnlijker slechts het gebruik van de brievenbus huurt. Er komt wat bij kijken, maar het resultaat mag er zijn: een nettowinst, na zo min mogelijk belasting, van 3 miljard euro per jaar bijvoorbeeld.
STEEKSLEUTELS 