Hollandse nieuwe

In onze stad kennen we twee nauw met elkaar verbonden haringtradities: de inschrijving voor haring en wittebrood in september en de uitreiking ervan op de vroege ochtend van 3 oktober. Ik weet nog goed hoe mijn oma op die voor Leiden zo feestelijke dag traditioneel met een kussensloop vol broden en een emmer vol ‘vuile haring’ thuiskwam, maar zelf sla ik deze programmaonderdelen steevast over: ik koop met Leidens Ontzet twee haringen bij Atlantic en een Geusje bij Van Maanen, en laat de beide lange maar ongetwijfeld gezellige rijen voor wat ze zijn.

Ook in juni houd ik er een eigen haringtraditie op na. Vorige week, op mijn eerste vrije woensdag van het nieuwe haringseizoen, was het weer zover. Het was nog rustig in de viswinkel aan het Levendaal en het personeel was er die ochtend als altijd vrolijk en vriendelijk. Mijn haringen werden ter plekke vakkundig en zorgvuldig schoongemaakt, een extra zakje uitjes was natuurlijk geen probleem en als ik wilde kon ik een ‘haringdoekje’ meenemen – om mijn haringhanden en haringkaken mee af te vegen, vermoed ik.

Vijf euro voor drie haringen… Bij Atlantic betaal je ook dit jaar allerminst de hoofdprijs, en dat voor prijswinnende haring. Of loop ik nu te ver voor de muziek uit? Op de toonbank zag ik de ingelijste oorkonde van vorig jaar staan. Net als in 2012 kwam de Leidse viswinkel toen als grote winnaar van de landelijke AD Haringtest uit de bus. En nu ik de eerste stevige, blanke, licht zilte haringen van 2014 heb geproefd, durf ik – en ook dat is intussen bijna traditie – de voorspelling wel aan: zonder enige twijfel gaan de hardwerkende broers Umut en ‘Appie’ Tagi en hun team met hun Hollandse nieuwe dit jaar opnieuw hoge ogen gooien. Over een maand weten we meer, maar als ik u was, zou ik daar niet op wachten!

Advertentie

Groeizaam

Veel zon, een hoge luchtvochtigheid, af en toe wat regen… De afgelopen weken was het, zoals dat heet, ‘groeizaam weer’. De geraniums voor mijn huis groeiden en bloeiden spontaan hun bakken uit. Heel even dacht ik nog dat ik na al die jaren dan toch eindelijk groene vingers begon te ontwikkelen, maar nee, ik moest me geen illusies maken; de opleving van mijn buitenplanten was geheel te danken aan de gunstige weersomstandigheden.

Dat groeizame weer had nog een effect. Het zorgde er namelijk voor dat mijn column van vorige week in zekere zin al achterhaald was toen het Witte Weekblad van de persen rolde. Want toen ik met Pinksteren door onze mooie, levendige binnenstad banjerde, vond ik de honderden bakken die er aan de lantaarnpalen en brugleuningen hangen opeens lang niet meer zo afstotelijk als ik u vorige week in mijn Steeksleutels nog schetste.

Die column kende een vervroegde deadline en lag ook al een tijdje klaar – net als een vrijwel identiek stukje van journalist Aad Rietveld vermoedelijk, dat vorige week in het Leidsch Dagblad verscheen. En ja, aanvankelijk maakte de armetierige beplanting in de kolossale bakken inderdaad een treurige indruk. Maar net als mijn geraniums hebben ook de bloeiende planten in de gewraakte gemeentecontainers een groeispurt doorgemaakt, en dat is meteen een heel ander gezicht. Die bakken zélf worden er natuurlijk niet mooier op, maar nu ze door hun kleurrijke inhoud goeddeels aan het zicht zijn onttrokken, valt het allemaal best mee. Omdat ik vorige week dus iets te voorbarig was en omdat van complimenten nu eenmaal een groeizamere werking uitgaat dan van kritiek, wilde ik dat deze week toch even rechtzetten. Of om het in de veel geciteerde woorden van een onlangs heilig verklaarde Poolse paus te zeggen: Bedank voor die bloeme!

Zomerbloembakken

Met goede bedoelingen kun je de Nieuwe Rijn dempen – al is de kans natuurlijk groot dat rederij Rembrandt je daarvan met een zoveelste rechtszaak zal proberen te weerhouden. Het is ook te makkelijk om elke goed bedoelde maar halfbakken activiteit van kritische kanttekeningen te voorzien, want juist deze sympathieke, veelal particuliere initiatieven zorgen voor dynamiek in onze stad en kunnen op termijn en na de nodige verbeterslagen uitgroeien tot een waardevolle traditie – denk maar aan de Lakenfeesten en de Gouden Pet. Heel anders wordt het als de gemeente met gemeenschapsgeld de bloemetjes buitenzet en het resultaat niet helemaal is wat je ervan hoopte.

Misschien ligt het aan mij, maar die nieuwe ‘zomerbloembakken’ in het centrum zijn me een doorn in het oog. Ze zullen ongetwijfeld aan allerlei heel belangrijke eisen voldoen en dus betaalbaar, duurzaam, praktisch en vandalismebestendig zijn, maar om nu te zeggen dat ze doen waarvoor ze bedoeld zijn en de boel opfleuren… Hoe verder je van het stadhuis komt, hoe meer de ranke bloemetjes – geraniums en surfinia’s, heb ik me laten vertellen – in hun lompe, komozakgrijze containers in het niet vallen, en ook met de subtiliteit van onze fraaie klassieke straatlantaarns is het, nu ze twee logge troggen moeten torsen, wel gedaan.

Waarom de oude bakken – die ook geen schoonheidsprijs verdienden maar toch aanzienlijk minder pompeus waren – vervangen moesten worden is me niet helemaal duidelijk. Ze blijken in elk geval nog goed genoeg om ze via Facebook met minstens tien tegelijk uit te delen aan organisaties buiten de binnenstad. Lelijke, lompe bakken in het steeds mooier wordende historische centrum, en de mooiere afdankertjes in de suburbs. Er zullen vast en zeker goede bedoelingen aan ten grondslag liggen…

Zweetkamertje

Als er fors bezuinigd moet worden en ook bedrijven de hand op de knip houden, is crowdfunding een effectieve manier om projecten te financieren. Dat ontdekte ook Universiteit Leiden, die via de website SteunLeiden.nl onlangs met succes een beroep deed op haar alumni. Deze oud-studenten bleken maar al te bereid de beurs te trekken om het zogenaamde Zweetkamertje op de eerste verdieping van het Academiegebouw aan het Rapenburg te redden.

Sinds de achttiende eeuw namen studenten voorafgaand aan hun laatste examen peentjes zwetend plaats in deze wachtkamer, waar toen eenmaal de eerste er zijn handtekening op de muur had gezet een traditie was geboren. Intussen mogen studenten pas nadat ze hun diploma hebben ontvangen een van de nu volgekalkte wanden van hun krabbel voorzien. In dit historisch belangrijke vertrek zijn de handtekeningen te vinden van vier generaties Oranjes (van Wilhelmina tot en met Willem-Alexander), van hun soldaat Erik Hazelhoff Roelfzema, van internationale prominenten als Winston Churchill en Nelson Mandela, en jawel, ook ik zette er meer dan 20 jaar geleden mijn handtekening op de muur.

Toen de kalklaag los begon te laten en de meer dan 16.000 euro die nodig was om het Zweetkamertje te redden niet voor het oprapen bleek te liggen, besloot de universiteit half mei dus de hulp in te roepen van haar oud-studenten. ‘Leids Zweetkamertje in één dag gered,’ meldde de site van het Leidsch Dagblad de volgende dag al, om niet veel later met een update te komen: ‘Leids Zweetkamertje toch nog niet gered.’ Maar no sweat, uiteindelijk was het streefbedrag binnen een week binnen. Het kamertje kan deze zomer al worden gerestaureerd en de universiteit zal de website SteunLeiden.nl ongetwijfeld vaker inzetten voor crowdfunding. Ik vind het allebei goed nieuws.