Het onderwerp voor deze column kreeg ik nagenoeg letterlijk op een zilveren schaaltje aangereikt: Leidse archeologen toonden vorige week vol trots een in Oegstgeest gevonden zevende-eeuwse schaal. De vondst van dit zilveren object zorgt voor een nieuwe kijk op de vroege middeleeuwen, waarin het leven in onze contreien blijkbaar veel minder primitief en geïsoleerd was dan tot dusver werd verondersteld.
De inmiddels prachtig gerestaureerde schaal eist in het Rijksmuseum van Oudheden nu alle aandacht voor zich op, maar de Leidse wetenschappers vonden op het terrein van het Bio Science Park nog veel meer. Ze legden de resten van een compleet vissersdorp bloot! Indrukwekkend, absoluut, maar het kan nóg gekker. Dit ‘Volendam aan de Rijn’ valt in omvang namelijk in het niet bij de vondst van de Leidse Egyptoloog Olaf Kaper. Hij maakte onlangs eigenhandig een einde aan de zoektocht naar zo’n 50.000 Perzische soldaten, die meer dan 2500 jaar geleden spoorloos verdwenen.
Dit leger viel in Egypte ten prooi aan een zandstorm, zo leren de geschiedenisboeken ons. Talloze wetenschappers hebben geprobeerd de exacte locatie van dit drama te bepalen en de afgelopen eeuwen werden heel wat schoppen in het mulle woestijnzand gestoken. Tevergeefs, weet Kaper nu zeker. De zandstorm was een verzinsel waarmee een roemloze nederlaag tegen een Egyptisch rebellenleger moest worden verbloemd. Een bij toeval ontdekte tekst op een tempelblok, waarin de zegevierende opstandelingenleider wordt bejubeld, toont onomstotelijk aan dat we ons eeuwenlang – ook al nagenoeg letterlijk – zand in de ogen hebben laten strooien. Het blijft mooi dat één enkele vondst wetenschappelijk alles op zijn kop kan zetten. En het is nog mooier dat onze universiteit daarbij keer op keer een belangrijke rol weet te spelen.
STEEKSLEUTELS 