Slimme vogels

Een hardnekkig vooroordeel over onze stad is dat Leiden ondanks de aanwezigheid van een universiteit de domste stad van Nederland zou zijn. Als dat waar is – maar welke Leidenaar gelooft dat? – is het maar goed dat er hier dan tenminste nog slimme vogels rondfladderen. Bij de Nationale Vogeltelling van vorige week schreef in Leiden de als slim te boek staande kauw de meeste vinkjes op zijn naam – en voor het gemak ga ik er dan maar even vanuit dat we hier niet te dom zijn om te tellen.

Tot vorige maand deelde ik deze pagina met de rubriek ‘Dieren in onze stad’, een wekelijkse bijdrage van Partij voor de Dieren-voorman Dick de Vos. Voor zover ik kon nagaan is de corvus monedula – de kauw dus – daarin nooit aan bod gekomen, terwijl er toch veel over deze kleine kraai-achtige te vertellen is. Zo verwijst de Latijnse naam naar het wegpikken van muntgeld.

Kauwen zijn als gezegd opvallend slim en worden wel gevederde primaten genoemd. In de stad passen ze hun natuurlijke voedingspatroon moeiteloos aan en vinden ze hun voedsel ook in afval. Hoe een kauw reageert op de Leidse gele vuilniszak is niet bekend, maar dat de vogel hier in groten getale voorkomt doet vermoeden dat ze zich daardoor niet laten foppen. De roep van de kauw varieert van een simpel ‘kauw’ of ‘kjak’, tot ‘kika kaka ko’, wat zoveel betekent als ‘een gele zak is óók een zak’. Er is in ieder geval aangetoond dat deze vogels daadwerkelijk met elkaar kunnen communiceren. Wie weleens een kauwenkolonie heeft zien vliegen, zal ongetwijfeld onder de indruk zijn geweest van de oogstrelende choreografie. De vogel is monogaam en kan wel 60 jaar oud worden. Maar het allerleukste weetje over de kauw is wat mij betreft toch wel dat Brabanders een eigen naam voor deze slimme en sympathieke vogel hebben: de tjan.

Advertentie

Hoi!

Heel veel reacties lokken mijn columns doorgaans niet uit, en misschien moet ik me daar met het oog op de aanslagen in Parijs ook maar gelukkig om prijzen. De cartoons en columns die verschenen in Charlie Hebdo – een tot een paar weken geleden buiten Frankrijk nauwelijks bekend satirisch magazine waarvan de oplage die van deze krant nauwelijks ontsteeg – vormden de directe aanleiding voor een lafhartige meervoudige moordpartij, die Charlie echter allesbehalve monddood maakte. In plaats daarvan was opeens iederéén Charlie, tot op een bomvol Leids Stadhuisplein aan toe.

Een dag voor de aanslag was er ook in onze stad een incident dat me raakte. Minder groot, natuurlijk, maar óók onvoorstelbaar en óók weerzinwekkend. In het fietstunneltje onder de Churchilllaan, ter hoogte van de Haagweg, deed een verstandelijk gehandicapte jongen iets wat hij beter niet had kunnen doen, hoe doodgewoon het in een gemiddeld Nederlands dorp dan ook nog altijd mag zijn: de immer onweerstaanbaar vrolijke, 12-jarige Thimo, die zich van geen kwaad bewust was – en waarom zou hij ook? – groette een voorbijganger. ‘Hoi!’ zei hij.

Hoi… Argeloos, ontwapenend en breeduit lachend. Maar in plaats van terug te lachen, maakte de voorbijganger met een paar ferme en welgemikte klappen duidelijk dat hij daar niet van gediend was. Dat de circa 15-jarige dader ‘een Noord-Afrikaans uiterlijk’ zou hebben, doet er wat mij betreft niet toe. Dat onze door intolerantie en achterdocht gedomineerde samenleving zo gespannen en explosief is dat zelfs een simpele groet geweld kan uitlokken wel. We kunnen met z’n allen wel wat argeloosheid gebruiken, lijkt me. Je suis Thimo? Nee, dat niet. Maar als we allemaal de Thimo in ons een heel klein beetje meer de ruimte zouden geven, zou dat denk ik al een stuk schelen. Hoi!

Nieuwjaarsdeceptie

Traditiegetrouw staat de eerste maandagavond van het nieuwe jaar de nieuwjaarsreceptie van de gemeente op de Leidse agenda. Het is een mooie gelegenheid om ‘tout Leiden’ tegen het lijf te lopen, en dus ben ik er samen met mijn collega’s van deze krant al even traditiegetrouw van de partij. Maar omdat dat ‘tegen het lijf lopen’ ook letterlijk kan, en me dat met een vers gebroken arm toch een wat minder goed idee leek, volgde ik de steevast drukbezochte borrel in de Pieterskerk dit jaar thuis op de bank, via sociale en lokale media. Een kleine nieuwjaarsdeceptie dus.

Hoewel de feestelijke bijeenkomst volgens mijn doorgaans betrouwbare bronnen in alle opzichten als twee druppels water op die van voorgaande jaren leek, stond de receptie dit jaar voor 10.000 euro minder op de begroting dan in 2013 en 2014. Waar die besparing van maar liefst 25% nu precies in zit, is vooralsnog een raadsel – het zal toch niet alleen mijn afwezigheid zijn geweest? Het enige nieuwtje dat de avond opleverde – sommigen spraken zelfs van een scoop – was dat burgemeester Lenferink op persoonlijke titel een voorschotje nam op een Leids verbod op consumentenvuurwerk.

En zelfs dat is geen nieuws, laat staan een scoop. Precies een jaar geleden schreef ik de column ‘Geen vuurwerk’ – ook toen had Lenferink in zijn eerste speech van het jaar heel voorzichtig een proefballonnetje opgelaten, dat ook toen door de media behoorlijk werd opgeblazen. Of er binnen 11 maanden nu dus wel een verbod op het afsteken van vuurwerk zal liggen, lijkt me nog maar zeer de vraag. Hoe dan ook staat mijn eerste goede voornemen voor 2016 nu al vast: op maandag 4 januari ben ik er in de Pieterskerk gewoon weer bij. Koste wat kost. Kan de gemeente daar in haar begroting in elk geval alvast rekening mee houden…

Roetsjjj

Aan het einde van het jaar wensen onze oosterburen elkaar ‘einen guten Rutsch’ toe, zo leerde ik toen ik de jaarwisseling jaren geleden eens in Berlijn vierde. Dat klinkt niet alleen verdammt vrolijk, maar beschrijft ook goed wat er op oudejaarsavond eigenlijk gebeurt: we glijden een nieuw jaar in. Een jaar waarin nagenoeg alles eigenlijk gewoon bij het oude blijft, op een enkel goed voornemen na.

Toch wordt oud en nieuw vaak als een soort ijkpunt gezien, een symbolische mijlpaal die een belangrijke overgang markeert. In de media wordt de balans opgemaakt, en soms stemt dat vrolijk. Zo was 2014 een recordjaar voor Leidse musea, onder meer voor Museum Boerhaave, dat na het dichtdraaien van de subsidiekraan niet zo heel lang geleden nog met sluiting bedreigd werd. In december werden plots ook een paar dingen duidelijk, en ook dat bleek overwegend goed nieuws: Muziekcentrum De Nobel maakte een vliegende start, de T-rex komt na een succesvolle crowdfund-actie naar Naturalis en Henri Lenferink blijft ook als het aan de gemeenteraad ligt de komende zes jaar onze burgemeester.

Ik was dus vast van plan 2015 met een verdammt vrolijke column te beginnen, ware het niet dat ik op derde kerstdag zelf ‘een goede roetsjjj’ maakte. Het was glad in Zuid-West, en dan blijk je niet eens zo heel hard te hoeven vallen om je bovenarm te breken. Ik zie het maar als een extra uitdaging mijn wekelijkse Steeksleutel de komende tijd met één hand te moeten typen, maar mijn goede voornemen is natuurlijk wel om er zo snel mogelijk weer met tien vingers tegenaan te gaan. Tot volgende week dus, en omdat ik wel even ben uitgerutscht gewoon in het Nederlands: de allerbeste wensen voor het nieuwe jaar, een jaar zonder ‘hals-und-beinbruch’ – want die Duitse gelukswens heb ik dan weer nooit begrepen…