Kink

Zo goed als wekelijks worden in de Stadskrant de vergunningsaanvragen voor het leggen van kabels gepubliceerd. Er ligt natuurlijk nogal wat aan onzichtbare infrastructuur onder de grond, en het zou een mooie boel worden als elke stroom- of signaalleverancier zomaar de straat open kon graven om er zijn snoeren te trekken. Maar omdat zo’n vergunningsprocedure moeite en vooral veel tijd kost, gaan de verschillende providers om kinken in de kabel voor te zijn regelmatig op zoek naar andere wegen.

Met name van de appelgroene signaalkabels van Ziggo was het me al vaker opgevallen dat die wegen soms ondoorgrondelijk zijn. Zeker in de Leidse binnenstad, waar winkels geen aansluiting hebben maar de erboven gelegen woningen wel, lopen de snoeren soms via de buitenmuur omhoog. Meestal worden ze afgeschermd door een buisje, maar zeker niet altijd. Ongetwijfeld wordt hierbij eerder figuurlijk dan letterlijk de weg van de minste weerstand gekozen, maar op de Nieuwe Beestenmarkt maakte de kabelaar het wel heel erg bont. Te bont, wat mij betreft. Of… zou dit het werk van een creatieve en bovenal zuinige consument zijn geweest?

De coax-kabel waar ik het over heb, kwam ter hoogte van nummer 1, bij de Dukes of Oz, uit de grond, ging – zonder buisje – via de muur omhoog, langs de gevels van het overigens erg fijne Indonesische eethuisje op nummer 3 en de coffeeshop op nummer 5, stak vervolgens als een waslijn de stoep over naar een lantaarnpaal, over de abri van de bushalte heen naar de volgende lantaarnpaal, om pas dan weer terug het trottoir over te steken en bij nummer 17 in de gevel te verdwijnen. Maandenlang heb ik mij erover verbaasd, en net toen ik er een column over had geschreven, was deze groene waslijn eind vorige week plotseling verdwenen. Over kinken in de kabel gesproken!

Advertentie

Pleinvrees

De vreugde over het ontzet van Leiden begon ooit aan de Lammenschans, maar het epicentrum van het feest der feesten heeft zich in de loop der eeuwen verplaatst naar de Lammermarkt. En hoewel de stratenmakers daar met man en macht – zelfs ’s avonds en in het weekend – druk met hun klinkertjes in de weer waren, stak bij mij half september toch wel een lichte vorm van pleinvrees de kop op: ze zouden toch wel op tijd klaar zijn? Het scheelde niet veel, maar op 28 september waren ze vertrokken en konden de zwaar beladen vrachtwagens van het reuzenrad de eerste steentjes weer meedogenloos aan gort rijden.

In een eerdere column noemde ik het dak van de ondergrondse parkeergarage een plark, omdat mij niet echt duidelijk was of het nu om een plein of een park ging. De zondag voor Leidens Ontzet was er op NPO2 een documentaire over de internationaal vermaarde tuinarchitect Piet Oudolf, die ook tekende voor het ontwerp van ons plark aan de Lammermarkt. Daarin bleek Oudolf een ware kunstenaar te zijn, die schildert met planten en grassoorten. Op basis van de projecten die hij in de VS realiseerde, zijn mijn verwachtingen hooggespannen. Maar tegelijkertijd is er bij mij opnieuw sprake van plein-, park- dan wel plarkvrees. Want hoe gaat het volgend jaar, als het beplantingsplan van Oudolf is uitgevoerd?

De nu nog lege borders waren dit jaar tijdens Leidens Ontzet nog afgedekt met rijplaten, maar dat lijkt me volgend jaar geen optie. Er is dan dus minder ruimte voor de attracties, en zorgwekkender nog: zijn al die in- en uitheemse planten die Oudolf gebruikt wel tegen ons feestvierende Leidenaren bestand? Een mens lijdt volgens Delfsblauwe tegeltjes het meest door het lijden dat hij vreest. Maar tegen pleinvrees is ook in de oogstrelende ontwerpen van Oudolf geen kruid gewassen.

Bekende Buuren

‘Waar Armin van Buuren in de Nexus begon,’ zingt Jochem Myjer met rollende r in het tweede couplet van La-la-la Leiden, zijn kleurrijke en de voorbije dagen weer grijsgedraaide loflied op onze stad. Voor Leidenaren is deze zin over het Leidse verleden van de dj dan misschien gesneden wittebrood, buiten de stad kan men er geen hutspot van maken.

Leids verleden of niet, de afgelopen maanden leek Armin regelrecht af te stevenen op een breuk met zijn stad. De dj werd het gezicht van het felle verzet tegen de plannen om het busstation naar de achterkant van het station te verplaatsen, dreigde in het heetst van de strijd zijn ereburgerschap in te leveren, trad op Koningsdag voor het eerst in jaren niet in zijn thuisstad op en kocht een appartement in Amsterdam. De vastgoedpaparazzi van de website Bekende Buren onthulden onlangs bovendien dat Van Buuren nóg een monumentale bovenwoning had gekocht. In… Leiden! Een pied-à-terre, voor als hij straks in zijn nieuwe woonplaats toch heimwee krijgt?

Er stond geen adres bij, maar op basis van de foto’s, Google Maps en Streetview durf ik het wel aan: de Van Buurentjes blijven gewoon in Leiden wonen. Het nieuwe optrekje grenst namelijk direct aan de achtertuin van hun villa. Niks pied-à-terre dus, maar een binnendoor te bereiken gastenverblijf. De deal was al rond voordat duidelijk werd dat de bussen niet bij Armin in de voortuin, maar aan de voorkant van het station blijven halteren. Met de band tussen de ereburger en zijn stad is derhalve niets mis, en nu het nieuwe evenementenplein aan de Lammermarkt met de 3-oktoberkermis zijn vuurdoop glansrijk heeft doorstaan, ligt het in de lijn der verwachting dat Armin hier op Koningsdag ook weer een thuiswedstrijd komt spelen. Als zijn overvolle agenda het toela-la-laat, uiteraard.

Olifanten

Deze maand las ik twee berichten die heel goed uit Leiden afkomstig hadden kunnen zijn: over keet trappende studenten en over een vechtpartij op de kermis. Het nieuws kwam echter uit Groningen en Den Haag. Studenten van Vindicat hadden all you can eat-restaurant Sushi Mall ‘met de grond gelijk gemaakt’ en de kermis op het Malieveld was stilgelegd na een ‘massale knokpartij’. Ik was er niet bij – ik heb weinig met sushi, nog minder met studentenverenigingen en alleen in Leiden ga ik naar de kermis -, maar het heeft er alle schijn van dat het nieuws in beide gevallen stevig was opgeklopt: Vindicat ontkent, het sushirestaurant ontkent en ook de kermisexploitanten ontkennen.

Waar rook is, is vuur, zeggen ze dan. Maar dat nieuwsmakers bewust rookgordijnen legden om maar met een verhaal te kunnen komen dat als een lopend vuurtje de ronde zou doen lijkt wel zeker. Nepnieuws, hypes, broodjes aap, overdrijving, de waan van de dag… Van de kleinste mug wordt op internet, in kranten en op radio en tv steeds vaker een kolossale olifant gemaakt. En een olifant hoeft niet per se door een porseleinwinkel te banjeren om schade aan te richten.

Leiden is een studentenstad, maar over uit de hand gelopen ontgroeningen of overlast gaat het hier zelden. Zijn onze studenten dan van die lieverdjes? Zijn onze lokale media minder sensatiebelust? Of zitten Leidenaren gewoon niet op opgeklopte verhalen te wachten? In meer dan tien jaar Steeksleutels liepen de gemoederen hier nooit heel erg hoog op, waren er geen grote schandalen en deed het journaille – als er al iets speelde – altijd objectief en zakelijk bericht. Ik hoop van harte dat dat zo blijft, om te beginnen volgende week, tijdens een als altijd weer rustig verlopen editie van Leidens Ontzet. Zonder K&G, maar ook zonder olifanten…

De LUL

We hadden al een BIL. Tot 2010 hadden we een KUT. En sinds vorige week heeft Leiden met Leiden University Library ook een LUL. De artistieke gekkies die ooit Beelden in Leiden en het Kunst Uitschot Team oprichtten, zochten met hun naam en vooral met de afkorting daarvan zonder enige twijfel bewust de grens op. Maar bij de Leidse Universiteitsbibliotheek dacht men uitsluitend over de grens, en zijn ze nu – hoe lullig ook – gewoon de lul. Laughing Out Loud dus met z’n allen, of in chattaal: LOL, een internationale afkorting die hier trouwens populairder is dan in andere landen omdat LOL hier ook als woord de lading feilloos dekt.

Toen de Katholieke Hogeschool Tilburg zich in de jaren tachtig universiteit mocht noemen, zaten ze daar wél op opletten en werd de nieuwe naam Katholieke Universiteit Brabant. De World Taekwondo Federation veranderde haar naam toen de afkorting WTF opeens iets heel anders ging betekenen. En dat de overkoepelende luchtvaartorganisatie IATA het Schotse vliegveld Prestwick ooit de airportcode PIK gaf, kunnen we ze niet kwalijk nemen. Maar het Portugees-Israëlitisch Kerkgenootschap (ja, dat bestaat echt) had dan weer wél beter moeten weten.

Net als de verantwoordelijken voor de nieuwe naam die inmiddels op de gevel aan de Witte Singel prijkt. Dat die naam afgekort zou worden, was te verwachten: heel Leiden kende de bibliotheek als ‘de UB’, en die afkorting werd door voormalig horecatycoon Ben Luykx in de jaren negentig zelfs geleend voor een van zijn cafés. Superstom dus, of: SS, wat – zo realiseer ik me tot mijn schaamte nu pas – ook de afkorting van Steeksleutels is. Maar het kan nog pijnlijker. Als je je daar wél bewust van bent en de dubieuze domeinnaam ss.nl doodleuk gebruikt om bezoekers op je Leidse nieuwssite te laten landen, zum Beispiel.

Toeter

De Feestwijzer die eind augustus op de mat plofte, bevestigde wat eigenlijk in december vorig jaar al duidelijk was: meervoudig wereldkampioen Kunst & Genoegen mag van de 3 October Vereeniging dit jaar niet meedoen aan de Taptoe, de Optocht en de Pleintaptoe. Leden van het Leidse elitekorps zouden zich tijdens eerdere vieringen van Leidens Ontzet bezondigd hebben aan alcoholgebruik. Alcoholmísbruik zelfs, want volgens de Vereeniging brachten de muzikanten de veiligheid van het publiek in gevaar.

Dat is nogal een beschuldiging, want hoe toeter je ook met je toeter door de Leidse straten marcheert, de openbare veiligheid lijkt me toch niet zo heel snel in het geding. Als Leidens trots Kunst & Genoegen, naast muzikaliteit íéts uitstraalt, dan is het wel ijzeren discipline, maar toch werden de regels jaren achtereen overtreden. De Show- en Marchingband was al meerdere keren gewaarschuwd en het verenigingsbestuur houdt vol geen keus te hebben gehad.

En dat is vooral voor het Leidse publiek een groot gemis. Een Pleintaptoe zonder plein, dat kan nog, maar zonder K&G? De reacties liegen er ook niet om. Tientallen Leidenaren gaven ontzet aan hun lidmaatschap van de 3 October Vereeniging op te zeggen. Velen meenden dat een biertje er met Leidens Ontzet gewoon bij hoort. Sommigen vermoedden zelfs een door afgunst en ongenoegen gevoed complot. Hoe dan ook: uitgerekend dit jaar, nu het thema Parade Royale is, moeten we het voor het eerst in 51 jaar zonder de royale, zes man brede parade van K&G doen. Maar in 2018, als het muziekkorps 90 jaar bestaat, zetten ze het feest der feesten weer gewoon luister bij. Wie Leidens trots in de aanloop naar 3 oktober toch nog aan het werk wil zien en horen, kan komende zaterdagavond terecht in het centrum van Hardenberg. Het bier staat koud!

Hamsteren

Eerder deze zomer kondigde Albert Heijn aan binnen afzienbare tijd met kassaloze winkels te komen. De AH to go bij de ingang van het Leidse station is al caissière (m/v)-loos, maar in dit nieuwe concept hoef je je boodschappen zelfs niet meer te scannen en betaal je de inhoud van je tas geheel automatisch zodra je de winkel verlaat. Dat klinkt natuurlijk heel vernieuwend, maar valt toch volkomen in het niet vergeleken bij de revolutionaire primeur die bezoekers aan de AH-winkel aan het Kooiplein vorige week beleefden: de boodschappenloze supermarkt.

De winkel in Leiden Noord wekte de indruk dat de laatste Hamster-campagne wat al te succesvol was verlopen, want de meeste schappen waren leeg. De oorzaak is naar verluidt een miljoenenschuld van franchisenemer Gerrit van Noort aan Ahold, die tot het stopzetten van de leveringen aan AH-filiaal 8622 leidde. Allesbehalve ‘Everybody Appie’ dus dit keer, want van alle boodschappen die ontbraken, werd die aan de consument misschien nog wel het meest gemist. Nu zijn immers in eerste instantie de klanten de dupe. Die hebben op hun beurt geen enkele boodschap aan interne conflicten en kopen voor deze sanctie letterlijk en figuurlijk helemaal niets.

Het Bonusvoordeel gaat dan ook naar de in februari van dit jaar geopende Hoogvliet, aan de andere kant van Het Plein. De keren die ik er was, was het er vergeleken met andere Hoogvliet-winkels aan de rustige kant, en te oordelen naar de afprijzingsstickers op de vele versproducten die hun uiterste houdbaarheidsdatum hadden bereikt, ondervond de nieuwe supermarkt problemen om in de wijk voet aan de grond te krijgen. Daarin wordt Hoogvliet nu een handje geholpen door de grote en almachtige concurrent, de Zaanse grootgrutter die op deze manier onbedoeld toch weer op de kleintjes let.

Zure rijst

Dit jaar duikelde de haring van de Leidse viswinkel Atlantic van een schijnbaar vaste toppositie in de top 3 naar de veertiende plek in de jaarlijkse AD Haringtest. Opmerkelijk, want ik vind de haring van het Levendaal dit jaar lekkerder dan ooit. Ook een Haagse visboer heeft zo zijn bedenkingen bij de uitslag, maar dan omdat viswinkels die hun haring bij de Turkse gebroeders Tagi inkopen – Atlantic is in eerste instantie toeleverancier – steevast hoge ogen gooien in de test. Een van de AD-keurmeesters zou aan de Leidse vishandel verbonden zijn, claimt de nummer 104 van de lijst.

Van haring naar sushi, wat niet zoals velen denken ‘rauwe vis’, maar ‘zure rijst’ betekent. Ik ben er eerlijk gezegd niet zo’n fan van, waarschijnlijk omdat het een koud gerecht is en ik ’s avonds toch de voorkeur aan iets warms geef. ‘De smerigste bezorgsushi komt uit Leiden,’ kopte Sleutelstad vorige week naar aanleiding van een test van de Consumentenbond. Die kop klopt wel, maar is ook nogal eenzijdig: de sushi van Sushi Time aan de Botermarkt eindigde met een ontluisterende 2,5 en inclusief ziekmakende bacteriën weliswaar als hopeloze hekkensluiter, maar de lijst werd ook aangevoerd door een Leids sushi-restaurant.

Bij nieuwsmakers, en dan vooral in koppen, is het glas vaak halfleeg. De media serveren ons maar wat graag zure rijst, en jawel, ook ik heb daar in mijn column regelmatig een handje van. Hulde daarom voor SushiPoint aan de Pelikaanstraat, dat met zijn volgens de Consumentenbond nagenoeg perfecte en kakelverse sushi een 9,6 scoorde. Reden om te proosten, lijkt me. En omdat ‘cin cin’ in het Japans ‘piemel’ schijnt te betekenen, doen we dat voor de gelegenheid maar op zijn Japans. Kanpai dus. Dan pak ik met uw welnemen intussen nog een Turks-Leids harinkje bij zijn staart.

GenX

Toeval bestaat niet. Net toen ik vorige week in de trein naar huis de dop van mijn hergebruikte, in ons hotel met Limburgs kraanwater gevulde flesje had geschroefd, een slok had genomen en bedacht had dat dit water toch écht zuiverder smaakte dan dat wat er in Leiden uit de kraan komt, zag ik op mijn telefoon de eerste alarmerende berichten over een mogelijk kankerverwekkende stof in Leids drinkwater. Ik moest letterlijk en figuurlijk even slikken: na de eieren met fipronil nu dít weer!

Thuis dook ik, na een glaasje water voor de schrik, in de feiten – voor zover die natuurlijk openbaar zijn gemaakt. Het leek allemaal wel mee te vallen: van de bewuste stof, GenX, is om te beginnen niet eens onomstotelijk aangetoond dat het kankerverwekkend is. Daarbij blijft de dosis van 5,8 nanogram per liter ver onder de grens van de 150 nanogram die door het ministerie van Volksgezondheid als veilig wordt beschouwd. Maar aan de andere kant: de fluorverbinding kan niet worden afgebroken en hoopt zich in de loop der jaren dus alleen maar verder op.

De vermoedelijke vervuiler is Chemours in Dordrecht, dat jaarlijks 2035 kilo van deze troep in de Afgedamde Maas mag lozen, precies daar waar Dunea ons drinkwater wint. ‘Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt’ gaat in dit geval niet helemaal op, want juist óns water – het water uit Katwijk, de verst van Dordrecht gelegen productielocatie van Dunea – vertoont de hoogste meetwaarde en is dus het meest vervuild. Het zorgwekkendst vind ik eigenlijk nog dat onze drinkwaterleverancier overheden nu oproept bij het verlenen van vergunningen als die aan Chemours rekening te houden met waterwingebieden en de kwaliteit van het drinkwater. Dat dat tot dusver blijkbaar niet gebeurde, is in mijn ogen een schande. Een schande van het zuiverste water!

Plark

‘Veel bomen stonden te kwarren,’ las ik vorige maand in het Leidsch Dagblad. Kwarren, oei! Da’s natuurlijk voor niemand leuk, dacht ik nog voor ik het woord had opgezocht. De redactie van de Van Dale leek de definitie van kwarren al decennia ongemoeid te hebben gelaten: ‘Te velde staan zonder noemenswaard te groeien, maar ook zonder dood te gaan,’ leerde het lijvige lexicon me. Iets met voltooid leven dus, maar dan bij gewassen. Het krantenbericht ging over de struweelzone rond molen De Valk (struweel: nog zo’n heerlijk vergetelwoord!). Een ontwerp van tuinarchitect Piet Oudolf had rigoureus korte metten gemaakt met het kwarrende groen op de molenterp.

Tijdens de bouwvak lag de inrichting van het evenementenplein (of wordt het nu toch een park?) rond de molen even stil, maar de contouren van paden en groenzones zijn al duidelijk waarneembaar. Meer dan 2,2 miljoen euro kost de aanleg van dit nieuwe park (of plein dus) volgens een inmiddels verdwenen projectbord, waarop dit bedrag overigens om onduidelijke redenen was afgeplakt. De molenterp maakt deel uit van het ‘plark’, dat op zijn beurt weer deel uitmaakt van het Singelpark. En of het nu een plein of een park wordt: volgens mij wordt het prachtig!

De tijd van kwarren is sowieso voorbij in onze binnenstad: het wordt er steeds mooier, maar daarvoor moet er ook gehakt worden. En waar gehakt wordt, daar wordt gemopperd. Alsof die Oudolf de eerste de beste is die het zomaar op een snoeien zet, zijn er altijd weer betweters die menen dat de molenterp in tact had moeten blijven. De internationaal vermaarde tuinarchitect ontwierp onder meer de High Line en de Gardens of Remembrance in New York, en nu dus ook het plark op het dak van onze ondergrondse parking. En dan weet je: het kost een paar centen, maar dan heb je ook wat!